Takmarkalaust viršingarleysi gagnvart almenningi

Žessar lķnur eru ašallega byggšar į bls. 58-67 ķ 8. bindi Rannsóknarskżrslunnar.

Žaš mį gera rįš fyrir aš eftirfarandi lżsing sé sś mynd sem flestir gera sér um ešlilega bankastarfsemi:

Hefšbundin bankastarfsemi felst ķ žvķ aš taka viš innlįnum frį sparifjįreigendum, sem vilja geyma fjįrmuni sķna ķ lengri eša skemmri tķma, og lįna įfram til aršbęrra verkefna. Bankinn er fjįrvörsluašili žeirra sem trśa honum fyrir sparifé sķnu og žarf aš vera gętinn ķ lįnum til annarra žannig aš hann verši ekki fyrir of miklum śtlįnatöpum. Lögš hefur veriš įhersla į žį ķmynd aš aš bankinn beri umfram allt hag višskiptavinar- ins fyrir brjósti og ķ žvķ skyni hafa ķ įranna rįs žróast ķhaldssamar reglur ķ žessum samskiptum. (bls. 59)

Bśa til peningaFyrir einkavęšinguna nutu ķslenskar fjįrmįlastofnanir trausts sem grundvallašist į žessari mynd. Į žeim sjö įrum sem eru lišin frį žvķ aš hśn įtti sér staš hefur žetta heldur betur snśist viš. Viš einkavęšinguna hófust hinir nżju eigendur žeirra handa viš aš breyta bönkunum, sem žeir komust yfir, śr hefšbundnum innlįnsstofnunum ķ fjįrfestingarbanka sem hafa žaš hlutverk aš žjónusta višskiptalķf og stóra fjįrfesta. Tekjur fjįrfestingabanka byggjast ekki į muninum į innlįns- og śtlįnsvöxtum heldur žóknunum fyrir žjónustuna viš višskiptalķfiš og stóra fjįrfesta.

Almenningur fylgdi ofangreindum breytingum ekki eftir [heldur] treysti bankanum sķnum eins og hann hafši alltaf gert . Fęstir geršu sér grein fyrir aš meš nżjum tķmum voru komnir gjörbreyttir sišir. (bls. 59)

Višskiptavinirnir geršu sér žess vegna ekki grein fyrir aš ekki var lengur litiš į žį sem skjólstęšinga bankanna heldur sem vöru sem gat gefiš arš. Samkeppni, bęši į milli bankanna og innan žeirra, jókst grķšarlega. Bankarnir kepptust viš aš bjóša ķ višskiptavini samkeppnis-ašilanna meš alls kyns gyllibošum og innan bankanna var komiš upp söluhvetjandi bónuskerfi. 

Bankanum er sama um žig!Žetta hafši žęr afleišingar aš žjónustufulltrśarnir sem višskiptavinirnir įlitu aš hefšu žeirra hagsmuni ķ huga voru oft og tķšum aš veita rįšgjöf varšandi žjónustu bankans sem skilaši žeim sjįlfum aukagreišslu ķ vasann. Ž.e.a.s. ef kśnninn beit į agniš.

Žetta skżrir m.a. žį gķfurlegu įherslu bankanna į alls konar žjónustuformum eins og t.d. žaš sem nįms- mönnum er bošiš upp į. „Ķ žessu ljósi kemur žaš almenningi tęplega į óvart nś hve mikil įsókn var ķ aš selja honum nżjar vörur eša žjónustu ķ bankanum.“ (bls. 60)

Almennt litu višskiptavinir bankanna į žjónustufulltrśann, sem žeir voru ķ mestum samskiptum viš, sem velgjöršarmann sinn sem žeir gįtu treyst. Žjónustufulltrśar hafa lķka ašgang aš trśnašarupplżsingum sem varša fjįrmįl višskiptavinanna žannig aš žaš er e.t.v. ekki nema ešlilegt aš almenningur vilji trśa žvķ aš žeim sé treystandi.

Ekki lengur žjónustufulltrśiEftir einkavęšinguna fengu žjónustufulltrśarnir hins vegar nżtt hlutverk sem vęri nęr aš skilgreina sem sölumann žar sem žeim bar frekar aš žjóna skammtķmahagsmunum bankans fremur en hagsmunum višskiptavinarins. Žessi nżja skilgreining hafši žęr óhjįkvęmilegur afleišingar aš žjónustufulltrśarnir gįtu ekki lengur veriš ķ hlutverki velgjöršamannsins sem setur hagsmuni višskiptavinarins ķ öndvegi. 

Žessar breyttu įherslur ķ starfi bankanna voru aldrei kynntar śt į viš. Žęr komu heldur hvergi fram ķ samskiptum žeirra viš almenna višskiptavini. Hefšu višskiptavinirnir t.d. veriš upplżstir um žaš aš žjónustufulltrśarnir fengu greitt fyrir hverja žį „vöru“ sem žeir seldu žeim žį hefšu žeir eflaust litiš öšruvķsi į hlutverk žessara starfsmanna bankans. 

Žaš er hins vegar ljóst aš Fjįrmįlaeftirlitiš vissi af žessum nżju įherslum žó aš starfsmenn žeirra hafi ekki ašhafst neitt varšandi žetta atriši fremur en önnur sem tengjast vafasömum starfshįttum bankanna į žessum įrum. Žvķ mišur eru dęmin fjölmörg um žaš aš bankarnir reyndu aš blekkja einstaklinga til višskipta žó enginn žeirra verši rakin hér.

Fronturinn veršur aš vera ķ lagiŽaš er aš sjįlfsögšu į įbyrgš einstaklingsins aš taka ekki of mikla įhęttu ķ lįntöku en mašur skyldi ętla aš įhętta einstaklingsins į žvķ sviši vęri lķka įhętta bankans. Žaš er lķka ešlilegt aš gera rįš fyrir aš žeir sérfręšingar sem vinna hjį bönkunum bśi yfir einhverjum starfsheišri žannig aš ešlilega gerši almenningur sér ekki grein fyrir žvķ aš oft og tķšum strķddu rįšleggingar bankanna gegn almennu sišferši og góšum starfshįttum.

Dęmi um žetta eru t.d. svonefnd „barnalįn“ Glitnis (sbr. bls. 65) og framsetning bankanna į kynningum varšandi żmsar įhęttufjįrfestingar eins og ķ hluta- bréfakaupum og kaupum į svoköllušum peninga-bréfum sem starfsmönnum allra bankanna var rįšlagt aš kynna sem įhęttulausa fjįrfestingu. (sbr. bls. 63)

Žessi kśvending į starfsemi bankanna mį rekja til žess aš įbyrgš og raunsętt įhęttumat vék fyrir voninni um įhęttulausan hagnaš. Hugmynd sem af öllum sólarmerkjum aš dęma er runnin undan rifjum žeirra sem rįšherrarnir Davķš Oddsson og Halldór Įsgeirsson lögšu svo rķka įherslu į aš eignušust bankanna aš žeir fóru į svig viš lögin til aš koma žeim įsetningi ķ kring.

Sjónarmiš skammtķmahagnašar réšu feršinni en ekki įbyrgš gagnvart samfélaginu. Allar leišir til hagnašar voru nżttar til fulls og eftirlitiš stóš aš mestu leyti ašgeršarlaust hjį. (bls. 67)

Žaš er įstęša til aš vekja athygli į žvķ aš höfundar 8. bindisins taka žaš sérstaklega fram ķ lok kaflans sem žessi skrif byggja į aš: „Įstęša er til mun ķtarlegri rannsóknar į afstöšu Fjįrmįlaeftirlitsins til żmissa vafaatriša ķ ķslensku višskiptalķfi.“ (bls. 67 (leturbreytingar eru höfundar).

Almenningur ber uppi sérhagsmunaelķtunaŽaš mį hverjum vera oršiš ljóst aš innan bankanna var/er įhugaleysiš į vönduš- um starfshįttum nęr takmarkalaust. Sömu sögu er aš segja um viršingar-leysiš fyrir lögum og reglu. Stęrstu eigendurnir og ęšstu stjórnendur notfęršu sér stöšu sķna óspart til aš hygla sjįlfum sér į kostnaš almennra višskiptavina bankanna.

Žaš er žvķ óhętt aš segja aš bęši ķ žvķ og žvķ sem sķšar hefur komiš fram ķ oršum žeirra og gjöršum endurspeglist ekki sķst takmarkalaust viršingarleysi gagnvart almennum borgurum svo og samfélags- legum hagsmunum.

Nęgir žar aš nefna vištöl viš marga žeirra svo og ašrar yfirlżsingar žeirra sjįlfra į opinberum vettvangi en hér veršur vikiš aš einu slķku dęmi śr Rannsóknarskżrslunni:

Žegar Hreišar Mįr Siguršsson, forstjóri Kaupžings, bašst afsökunar ķ Kastljósvištali ķ įgśst 2009 um tķu mįnušum eftir aš bankinn hans féll, tiltók hann sérstaklega hluthafa bankans, kröfuhafa og starfsmenn. Ašspuršur taldi hann sér ekki skylt aš bišja žjóšina afsökunar. Annan hóp vantaši žó tilfinnanlega ķ upptalningu hans: žaš voru sparifjįreigendur - fólk sem hafši trśaš bankanum fyrir sparifé sķnu og tapaš hluta žess ķ peningamarkašssjóšum eša öšrum sparnašarformum, svo ekki sé talaš um žį almennu višskiptavini sem hafši veriš rįšlagt aš taka erlend lįn eša kaupa hlutafé ķ bankanum žegar best lét. (8. bd. bls. 59 (leturbreytingar eru höfundar)

Žaš er ekkert vafamįl aš ef ekki hefši komiš til stefnubreyting rķkisstjórnar Sjįlfstęšis- og Framsóknarflokks žegar bankarnir voru einkavęddir žį hefšu žeir sem eignušust bankana ķ kjölfariš aldrei komiš til greina sem eigendur žeirra. Žess vegna ętti žaš aš liggja ķ augum uppi aš žeir sem ullu eiga ekkert sķšur aš bera įbyrgš en eigendurnir og svo žeir sem stżršu bönkunum af slķku taumleysi sem raun ber vitni.

                                                                                                                                       RS


mbl.is Mistök gerš viš einkavęšinguna
Tilkynna um óvišeigandi tengingu viš frétt

« Sķšasta fęrsla | Nęsta fęrsla »

Athugasemdir

1 Smįmynd: Jóna Kolbrśn Garšarsdóttir

Takk fyrir enn eina frįbęra greiningu į bankastarfseminni ķ ašdraganda hrunsins.  Fólk viršist almennt ekki skilja aš žjónustufulltrśarnir žeirra ķ bönkunum unnu ekki fyrir višskiptavinina sjįlfa, heldur ašeins bankann. 

Jóna Kolbrśn Garšarsdóttir, 14.9.2010 kl. 00:38

2 identicon

takk takk.Žetta vakti gķfurlega athygli žegar viš gengum milli bankanna og afhentum bréf sem tilgreindi įbyrgš starfsmanna.Žaš viršist enginn skilja aš stęrsta skylda banka er viš kśnnann eins og ķ öšrum žjónustufyrirtękjum

pįll heišar (IP-tala skrįš) 14.9.2010 kl. 00:43

3 identicon

Ragnheišur Rķkharšsdóttir segir: "Ekki fjallaši Rannsóknarskżrsla Alžingis um frammistöšu matsfyrirtękja sem mįtu lįnshęfi ķslensku bankana". Gleymum žvķ ekki aš žaš "viršulega" fyrirtęki, Moodies,  mat bankana ķ įgśst 2008 sem 100% fyrirtęki. Jafnvel sį sem sį best fram į veginn, Žorvaldur Gylfason, trśši žeim en snérist hugur eftir hruniš ! Lķka sį sjįlfskipaši, Egill Helga. Og hvaš meš žetta kjaftęši sķnkt og heilagt aš "lofa bönkunum aš vaxa upp ķ tķfalda žjóšarframleišslu" vęri alvarlegt brot af hendi stjórnvalda. Aušvelt aš vera vitur eftirį en žiggja aršinn inn ķ žjóšarbśiš sem bankarnir borgušu ķ sköttum. Man nokkur hér inni eftir aš nokkur Ķslandingur hafi skrifaš grein eša sagt žaš įlit sitt aš hann žęgi ekki skatta frį śtrįsarvķkingum til žess aš lękka sķna eigin skatta ? Svar óskast, takk !

Össi (IP-tala skrįš) 14.9.2010 kl. 01:03

4 Smįmynd: Rannsóknarskżrslan

Össi, sś sem svarar žér hér nęr ekki alveg kjarnanum ķ innlegginu žķnu en ef ég einblķni į spurninguna žķna aftast hef ég alla tķš borgaš rķflegt hlutfall af mķnum tekjum ķ skatta. Žessir tķmar sem mér viršist žś horfa aftur til meš söknuši gistu aldrei mķnar kompur. Gęti įstęšan fyrir žvķ aš žś saknar žess aš enginn hafi skrifaš um žaš efni sem žś tiltekur ekki einmitt stafaš af žvķ aš žaš kannast enginn viš žaš aš hafa notiš einhverra skattalegra frķšinda śt į gróšabralliš ķ śtrįsarvķkingunum, nema ef vera skyldi žeir sjįlfir?

Rannsóknarskżrslan, 14.9.2010 kl. 02:09

Bęta viš athugasemd

Ekki er lengur hęgt aš skrifa athugasemdir viš fęrsluna, žar sem tķmamörk į athugasemdir eru lišin.

Um bloggiš

Rannsóknarskýrslan

Höfundur

Rannsóknarskýrslan
Rannsóknarskýrslan
Leshópur Rannsóknarskýrslu Alþingis. Markmið hópsins er að lesa saman skýrsluna, ræða efni hennar saman og á opinberum vettvangi og miðla henni og þeim lærdóm sem draga má af henni til almennings.
Mars 2024
S M Ž M F F L
          1 2
3 4 5 6 7 8 9
10 11 12 13 14 15 16
17 18 19 20 21 22 23
24 25 26 27 28 29 30
31            

Nżjustu myndir

  • ...ogforsetahj
  • ...urogutrasin
  • ...dsbanka2007
  • ...rgolfurgumm
  • ...golfur-geir

Heimsóknir

Flettingar

  • Ķ dag (29.3.): 0
  • Sl. sólarhring:
  • Sl. viku:
  • Frį upphafi: 0

Annaš

  • Innlit ķ dag: 0
  • Innlit sl. viku:
  • Gestir ķ dag: 0
  • IP-tölur ķ dag: 0

Uppfęrt į 3 mķn. fresti.
Skżringar

Innskrįning

Ath. Vinsamlegast kveikiš į Javascript til aš hefja innskrįningu.

Hafšu samband