Var þeim greitt fyrir að þegja?

Margir hafa furðað sig á ofurlaunaþegunum sem stýrðu stærstu bönkunum en það er tæplega nokkur maður, utan þeirra sjálfra, sem efast um óheilindi þeirra. Væntanlega voru þeir þó ekki beinir gerendur í efnahagshruninu heldur verkfæri eigendanna. 

Svör bankastjóranna við gagnrýni á þau himinháu laun sem þeir þáðu á árunum frá einkavæðingu og fram að hruni hafa gjarnan verið á þann veg að þeir hafi gengt svo mikill ábyrgð. Hvað sem um ábyrgðina má segja er ljóst að þeir stóðu ekki undir henni gagnvart samfélaginu. Hins vegar má spyrja sig hvort svör þeirra vísi til ábyrgðar gagnvart eigendum bankanna sem komið hefur í ljós að stríddu gegn almannahagsmunum?

Það er nefnilega ljóst að „stærstu eigendur bankanna voru jafnframt í hópi stærstu lántakenda þeirra.“ (8. bindi Skýrslunnar bls. 38) Þeir virtu heldur engar reglur um tryggingar og útlánaáhættu heldur sveigðu þær til ef þeim bauð svo við að horfa. Í þessu ljósi er eðlilegt að maður spyrji sig hvort ofurlaun bankastjóranna í: Glitni, Kaupþingi og Landsbankanum megi skilja sem svo að þögn þeirra hafi verið eigendunum svona dýr?

Eftirfaradi töflu yfir heildarlaun bankastjóra ofantaldra banka er að finna í 8. bindi Rannsóknarskýrslunnar bls. 43:

		2004	2005	2006	2007	2008
Bjarni Ármannsson	Glitnir	80.057.080	137.467.312	230.881.360	570.844.544	11.149.876
Lárus Welding	Glitnir				387.661.792	35.823.212
Hreiðar Már Sigurðsson	Kaupþing	141.786.672	310.321.280	822.697.408	811.961.856	458.917.504
Ingólfur Helgason	Kaupþing	55.391.704	139.805.184	126.805.760	129.493.760	77.966.984
Sigurjón Þ. Árnason	Landsbanki	42.089.283	112.820.768	218.169.279	234.332.638	355.180.856
Halldór J. Kristjánsson	Landsbanki	33.775.376	262.887.573	143.907.850	105.839.025	133.628.686

 

Þetta eru svo stjarnfræðilegar tölur að einstaklingur af mínu kaliberi nær tæpast utan um þær. Ég ætla þó að freista þess að fjalla frekar um þær upplýsingar sem er að finna í þessari töflu. Fyrst skulum við skoða samanlögð heildarlaun þessara bankastjóra fyrir árin 2004-2008 og meðalmánaðarlaun yfir þetta sama tímabil:

	Samtals	Meðallaun á mán.
Hreiðar Már Sigurðsson	2.545.684.720	42.428.078
Bjarni Ármannsson	1.030.400.172	17.173.336
Sigurjón Þ. Árnason	962.592.824	16.043.213
Halldór J. Kristjánsson	680.038.510	11.333.975
Ingólfur Helgason	529.463.392	8.824.389
Lárus Welding	423.458.004	17.644.083

 

Ég ætla að byrja á því að vekja athygli á því að ástæðan fyrir því að Lárus Welding er með lægstu heildarlaunin er sú að hann tók ekki við sem bankastjóri í Glitnis-banka fyrr en árið 2007. Hann hefur því verið annar hæstlaunaðasti bankastjórinn ef miðað er við meðallaun á mánuði.

Mér þykir líka ástæða til að vekja sérstaka athygli á launum Hreiðars Más Sigurðssonar. Heildarlaun hans eru til dæmis meira en tvöfalt hærri en laun Bjarna Ármannssonar á þessu tímabili og vekur það upp spurningar hvort þögn Hreiðars Más sé dýrmætari en hinna eða hvort leyndarmálin sem honum er ætlað að þegja yfir séu dýrari en þeirra?

Þegar meðalmánaðarlaun þessara bankastjóra eru skoðuð kemur það líka í ljós að laun Hreiðars Más eru margfalt hærri en meðalmánaðarlaun þeirra sem eru með lægstu mánaðarlaunin á þessu tímabili. Þessi samanburður kemur fram hér:

	2004	2005	2006	2007	2008
Hreiðar Már Sigurðsson	11.815.556	25.860.106	68.558.117	67.663.488	38.243.125
Halldór J. Kristjánsson	2.814.614			8.819.918
Sigurjón Þ. Árnason		9.401.730
Ingólfur Helgason			10.567.146
Bjarni Ármannson					929.156

Eins og kemur fram í þessari töflu er Hreiðar Már með tæplega fimm sinnum hærri laun árið 2004 en Halldór sem er með lægstu meðalaunin á mánuði það ár. Næsta ár á eftir er lægst launaðasti bankastjórinn, af þessum sex, tæplega þrefalt lægra launaður en Hreiðar Már. Árin 2006 og 2007 verður munurinn enn meiri enda minnir heildarmánaðarlaunasumma Hreiðars Más meira á heildarveltu stórs fyrirtækis en mánaðarhýru eins launamanns.

Árið 2006 eru mánaðarlaun Hreiðars Más nær því tífalt hærri en lægstlaunaðasti bankastjórinn í þessum samanburði hefur í mánaðarlaun en mánaðarlaun Ingólfs Helgasonar fara samt töluvert yfir árstekjur býsna margra, sem teljast til almennra launþega, það árið. Munurinn dregst eitthvað saman næsta ár á eftir en er þó áttfaldur. Árið 2008 dragast laun Hreiðars Más svo umtalsvert saman (þó þau séu enn stjarnfærðilega há á minn mælikvaðra a.m.k.) og Bjarna Ármannssyni skýtur upp með lægstu meðalmánaðarlaunin fyrir þetta ár. Í þessu sambandi er rétt að hafa það í huga að hann lét að störfum sem bankastjóri vorið 2007 þannig að samanburðurinn er tæplega marktækur.

Ástæðurnar sem gefnar voru upp fyrir háum launum í bankakerfinu voru einkum samanburður við önnur lönd en laun í fjármálakerfinu fóru verulega hækkandi á þessum tíma. „Við erum í samkeppni um starfsmenn á sumum stöðvunum þar sem við erum að borga mjög lág laun þó að þau, í samhengi hér heima, þættu alveg óheyrilega há. Þau laun  sem ég hef verið með hjá þessum banka síðan 2003 hafa í öllum samanburði við þá sem ég ber mig saman við verið óheyrilega lág. [...]“ segir Sigurður Einarsson, stjórnarformaður Kaupþings.  (8. bindi Skýrslunnar bls. 43)

Að lokum er sennilega forvitnilegt að skoða hver heildarlaunasumma bankastjóranna var á þeim árum sem hér hafa verið til skoðunar. Á milli ára lítur hún þannig út:

Heildarlaun bankastjóranna fyrir hvert ár	2004	2005	2006	2007	2008
	353.100.115	963.302.117	1.542.461.657	2.240.133.615	1.072.667.118

Þegar þessar tölur eru lagðar saman í eina þá kemur út talan: 6.171.664.622,-

Ef kenningin sem sett er fram í fyrirsögn þessara skrifa á við rök að styðjast þá er ljóst að þögnin er dýrkeypt!
                                                                                                                                                 RS

Athugasemdir

[Lísa Björk Ingólfsdóttir, 1.9.2010 kl. 10:56]

Þetta er svo með ólíkindum!

[Jóna Kolbrún Garðarsdóttir, 1.9.2010 kl. 12:35]

Já þetta er með ólíkindum, sjálftökuliðið með miklu ábyrgarnar, er algjörlega ábyrgðarlaust þegar upp er staðið.

[Sigþrúður Þorfinnsdóttir, 2.9.2010 kl. 10:35]

Maður er næstum orðlaus við lesturinn á þessari skýrslu. Takk fyrir þessa samantekt